Koçi Petriti hyri në letërsinë shqipe në vitet 1960 me lirikat e veta befasuese që u botuan me titullin “Lirikat e Majit”. Që atëherë kaluan vite dhe ai gjithnjë e mbajti lirikën e vet në nivele të arrira, edhe pse frynin erëra ideologjike jo të mbara, edhe pse poetit i kërkohej të përcillte “ritmet e hekurta”.
Ndriçimi i kurorës së diamantë që ka fituar prej dekadash DHIMITËR PASKO – MITRUSH KUTELI si një ndër MJESHTRIT më të mëdhenj të rrëfimit shqip, ashtu dhe i të artave kurora të tjera për gjithë çka lëvroi në kritikë, përkthim, shkencë …,
Letërsia e arbëreshëve të Italisë, pavarësisht rrethanave historike e kulturore, në të cilat është krijuar e zhvilluar, ka mundur të krijojë një profil të sajin, i cili identifikohet me Lekë Matrëngën, Jul Varibovën, De Radën, Seremben, Skiroin…
Ky vend popullohet më shumë me të vdekur;
Me të vdekur të lashtë, me të vdekur të rinj:
Janë të vdekur qytetesh me brengë të thekur-
Dhe të vdekur fusharakë e të vdekur – barinj.
Atë ditë ajo dukej krejt e thinjur.
Sytë e errët,
Si gjithnjë fshihnin dhembjen.
E kish harruar atë ditë zemërimin.
Atë ditë ajo ishte
Vetëm nënë.
“Troja e kalit” e Shaip Emërllahut si poezi e inversioneve dhe e modernitetit shfaq risi në përmbajtjen, formën dhe strukturën e librit….
Në mund t’i ruash mendt kur t’gjithë rreth ty / I humbën krejt e fajin lanë mbi ty, / Në mund t’besosh kur t’gjith dyshuen n’ty, / Por dhe dyshimet drejt t’i shohësh n’sy;…
Arkitektura e vetes asht plot / hije e maska që i lamë pas, / simbas Jungut. Për të rilindë në prill / si perëndeshë e pranverës me Pashkët…
Kristo Çipa, edhe unë e vesha mjegullën e hollë, e bëra këmishë për vete dhe fëmijët e mi dhe vërejta se kjo këmishë u rrinte bukur!
Shpirt na hiqte një bir zoti, / Hiqte shpirt, po s’mund të vdiste, / Dashuri’ e kish molisur / Dashuri e s’bukrës tij; / Prandaj e ëma vendosi, / Tek e bukura ajo rendi:…