XHEVAHIR SPAHIU – BORXHET E MIA (cikël me poezi)

03/03/2020

XHEVAHIR SPAHIU

BORXHET E MIA (cikël me poezi)

FJALA

I thanë fjalës: tani je e lirë.
Po fjala s’kish fuqi t’u thosh: nuk më duhet.
E ç’më duhet
kur s’u thashë atëherë kur duhej?
Kam mbetur pa krahë,
kam mbetur pa qiell,
jam jetë pa ëndërr,
jam ëndërr pa jetë.
I thanë fjalës: je e lirë.
Vështirë, tha fjala, sa vështirë
të besosh se je e lirë;
pasi ke ngrënë rrokjet e tua,
pasi ke mbetur cung
dhe liria bëhet burg.
I thanë fjalës: liria jeton.
Fjala ua ktheu:
S’jam si Konstandini që pas vdekjes udhëton.
I thanë fjalës: ti je liria.
Për ta kuptuar këtë të duhet fare pak.
Ajo e besoi,
ajo hapi gojën,
po në vend të tingujve
prej saj doli gjak.

BORXHET E MIA

Do të vdes,
do të vdes i mbytur në borxhe,
s’është asgjë mbytja në lum a në dhomat e gazit.

I kam borxhe nënës që s’ia ngrita varrin,
i kam borxhe lisit që s’ia hodha pjergullën,
i kam borxhe dashurisë që ia vodha të dielën,
i kam borxhe krimit që s’i vura emër.

Do të vdes,
do të vdes i mbytur në borxhe.

I kam borxhe fjalës që s’e pashë në ëndërr,
i kam borxhe korbit që s’ia zbardha pendët,
i kam borxhe vitit ’13 që s’ia mbylla plagët,
i kam borxhe ardhmërisë që ia lashë tek pragu
terrin e një kohe të largët.

Do të vdes,
do të vdes i mbytur në borxhe.

U kam borxh të gjallëve,
u kam borxh të vdekurve;
gurin e varrit e shes
të laj borxhet.

Dhe vë pikën këtu.
Tani mund të flisni
për borxhet që më kini ju.

EJA TË VDESIM E DASHUR

Eja të vdesim, e dashur,
shpenzimet e varrimit i merr përsipër shteti,
a s’e dëgjove në TV si kryelajm?
Eja të vdesim, e dashur,
s’ka rëndësi në rron si rob a zot,
arkivoli është gati,
dy metra vend gjithashtu,
makinë e funeralit,
kurora me lule artificiale: të kuqe, të bardha, blu.
Eja të vdesim, e dashur,
ç’na duhet kjo jetë,
e rëndësishme është të vdesësh si zotni;
mbylle TV-në,
të vdesim qysh tani.

DALLËNDYSHJA E FËMIJËRISË

Matanë dritares dallëndyshet
lodrojnë, cijasin pa pushim.
Unë i shikoj dhe sjell ndër mend
një fshat të largët, një kujtim…

Në degë të arrës, buzë një lëmi,
një dallëndyshe befas pashë:
nuk di përse…mora një gur
dhe dallëndyshes unë i rashë.

U drodh, u tremb, u shemb përdhe
si yll i fikur zogu i shkretë,
në duart e mia përpëlitej
me krah të thyer e pa jetë.

-Tani, – tha gjyshe Fatimeja,-
prit kur të thahet krahu yt…
Një pikë loti lagu pendët,
një tjetër m’u bë lëmsh në fyt.

Ia lidhi krahun flokëbardha,
u shua dhimbja pak nga pak;
dritarja…qielli…cicërimat
dhe dallëndyshja iku larg…

Atje ku hapej kaltërsia
e pritnin shoqet zemër ngrirë
ju bisht gërshëra balerina
hidhni valle në hapësirë

Sa herë i shoh tek fluturojnë
dhe krahu i njërës, tjetrën ndjek
më vjen ndërmend një fjalë e gjyshes
Lirinë e tjetrit mos e prek.

EMIGRANT

Iku dhembja thanë,
Iku llumi,
llumi në fund të filxhanit,
Dhe fjala mori dhenë….

Po kafenë, kush e piu kafenë?

KUR PRITEJ APOKALIPSI

Ky qiell nuk ka asnjë yll,
ky lumë nuk ka asnjë trofte,
Kjo pemë nuk ka asnjë çerdhe,
Kjo pamje asnjë buzëqeshje.
Kjo baltë nuk ka asnjë lule,
Kjo lule nuk ka asnjë bletë,
Kjo bletë asnjë krah.

Po kjo dashuri,

gjithçka?

KUR BREN MIZA HEKUR

Gjitha natën e natës pashë në ëndërr të vdekur,
Të vdekurit nuk shohin në ëndrra të gjallë;
kur bren miza hekur,
në kokë
hapen varre.

FERRPARAJSA

Pa pikë pezmi vdes qysh nesër
po fundja fatit pse t’ia prish
pushtoma shpirtin, verë e vjetër, më lidh me pranga perëndish.

Shkëlqen parajsa përmatanë,
s’ka ferr e terr e tmerr pa fre,
se nga të gjithë që shkuan e vanë
asnjë s’u kthye prapë mbi dhe.

Por çfarë mërzie e përzishme
rrafshirë e botës n’amëshim!
Pa pabesi të befasishme,
pa një përplasje, një tundim

M’u ndiz në deje zjarr i parë,
me prush e afsh më përkëdhel.
Një mijë demonë ta heqin zvarrë,
i zmbraps ky dufi yt rrebel!

Me yjet flet kur pret vetëm
në ferrparajsa gjithësish.
Plugoma shpirtin, verë e vjetër,
Të thyej pranga perëndish.

APOTEZI GRI

Qielli është gri
toka është gri
gri dhe puthja.

Buka s’ka erë
era s’ka erë
s’ka erë lulja.

Ëndrra është gri
gjaku është gri
gri dhe zjarri.

Molla s’ka erë
uji s’ka erë
s’ka erë bari.

Moti është gri
shpirti është gri
gri dhe kënga.

Era pa erë
buka pa bukë
pa zemër zemra.

AS

as lumë
as breg
as tokë as qiell

as mall,
as urrejtje
as jetë as vdekje

as dritë
as terr

tmerr

MALI I VETËTIMAVE*

Gjideti pa peshk,
ullinjtë në zi.
S’ka sy e s’ka veshë,
ka vetëm Uri.
Në qiejt e shkretuar
mbi retë bokërima,
një mal i vetmuar
gatuan Vetëtima.

*Emri i malit në
bregdetin e Vlorës

BALLËPËRBALLË

Unë dal në rrugë
me tufa mimozash në duar,
ti me shkopinj dhe me plumba,
ti me qen
unë me pëllumba.
Unë kam fytyrë –
ti skafandër,
ti dhëmbët –
unë fjalën.
Unë kërkoj një grusht jetë
ti më kërkon edhe vdekjen.
Të dy
sy ndër sy
sy ndër sy
të dy.
Pëllumbat e mi pasurojnë hapësirat.
Ikën qentë prej teje, muarrën malet
përpjetë.
As qentë nuk të duan.
Nuk të duan as qentë.

KUR SHESHET ISHIN ZBRAZUR

Kur gjysma bënte kafe
dhe gjysma pinte kafe
– po unë s qeshë aty –
Kur sheshet ishin zbrazur
(kamxhiku prehej pakëz)
një lot kërkonte sy.

*

tri kafshë
mbi katër rrota
m i gëlltitën sytë.
(vdekje, të theri zemra?)
qajnë gishtërinjtë e mi si stalaktitet
për ju, o shpella,
ç paskëshit mbajtur brenda!
Tiranë, 10 shkurt 1997
ditë e hënë, ora 10.30

*

Kur shkon dhe kokën e kthen pas,
Kur hyn dhe derës i ve lloz,
Mos do të thotë: vdekja t u qas
Dhe ti s arrin të klithësh: – Mos!

DIL

Kur s i qesh buza buzëqeshjes,
Kur dhe vetmia zë vetmohet
Ti rri ngujuar brenda heshtjes
Po tjetërkush për ty ngujohet.
Je gjeth i degës hijerëndë
Je dru i pyllit që nuk sos
Nga zëra njerëzish rrafsh iu shembën
të lashtat mure Jerikosë.
Dikush për ty përbluan urinë
Mos ndjejnë uri as zogjtë, as ti.
Ti – një shushamë në suferinë, –
ngujuar brenda vetes rri.
Dil sa pa rënë nata e gjatë,
sa pa të marrë harrimi osh,
Në këtë botë të pamatë
Të rrosh, përkthehet të luftosh!

DIGJEN QIRINJTË

Digjen qirinjtë në shuplakën e mbrëmjes
Shëtitoret tiranase shtrirë si shandanë
Qirinjtë lotët s i fshehin,
Qirinjtë njerëzisht mund të qajnë.
Flakët luhaten
si fjalët e firomës së fundit,
i flasin erës
i flasin gurit.
Sa të rrimë e të nëmim orë e çast errësirën
më mirë, thanë njerëzit, të ndezim qirinj
në kujtim të shpirtrave të atyre që s janë
përshpirtje për të vdekur, paqe për të gjallët
që treten pak nga pak si qirinjtë shpirtbardhë
Digjen qirinjtë shëtitores së Tiranës
digjen dhe qajnë
për ata që s janë;
por dalin nga terri ca terre mbi terr
dhe nisin t i fikin qirinjtë, për tmerr.
Fiket i pari, rrëzohet dhe një
vdesin po asnjëri prej tyre s nxjerr zë.
Qirinjtë me mijëra – me mijëra shpirtra.
Fikësit s kishin kohë,
fryma po u sosej, –
pastaj pas një gjëme
do ndiznin tjetër gjëmë.
Atëherë, siç shtyp fëmijët një tank
i shtypën me këmbë.
Vetëm njërin, ah, njërin s arritën ta fikin
Qiririn hyjnor të Naimit.

Dy fjalë për autorin

Xhevahir Spahiu (Malind, 1 mars 1945) është poet dhe gazetar i njohur shqiptar.

Studioi në fakultetin histori-filologji, dega gjuhë-letëresi shqipe.

Që nga viti 1968 ka punuar si gazetar në gazetën “Zëri i Popullit”, redaktor në revistën “Nëntori”, mësues dhe libretist në Teatrin e Operas e Baletit në Tiranë.

Është i nderuar me çmimin “Migjeni” dhe është fitues i çmimit të parë në konkursin e 45-vjetorit të çlirimit të Atdheut.