Arsyeja kryesore dhe më e rëndësishmja pse duhet të lexojmë Ismail Kadarenë është se ai është një rrëfimtar i shkëlqyer. Rrëfen histori të mrekullueshme – dhe rrëfen shumë…
“Bota letrare e Anton Pashkut“ – u tha kjo prej kohësh -, “është bota më e çuditshme në letërsinë shqipe“. Në krye të herës do të përpiqemi të përvijojmë disa tipare të kësaj ‘bote të çuditshme’…
Arratisur, syrgjynosur, / Rraskapitur dhe katosur / Po vajtonj pa funt, pa shpresë, / Anës Elbë-s, anës Spree-së. / Ku e lam’ e ku na mbeti, / Vaj-vatani e mjer mileti,
Kur tfaqet perëndimi që nëpër driza pyjsh, / Ti vjen, o im’ e dashur, në zemër të më rryjsh ; / Ti zbret vetëtimtare e fellë-edhe më fellë : / Në fund të zemrës s’ ime fundet porsi një djellë.
Nuk ka atdhe për njirin e përzanun, / As si qukapik shtegtar, n’lis s’ka vend. / Koha e tretun i ka kapërcye, e në rend, / Mbesin rrahje zemre ankthi t’pathanun,…
Më mungojnë shumë gjëra, po ti më mungon e para. / Rruga më shtyn me bërryla, sikur do të më nxjerrë në skaj. / Atje, nëpër stola, rrinë ulur ca pleq me fytyra të bardha / Dhe të gjitha fytyrat ngjajnë..
Fli shpirt edhe fli. Zemërore / Po dirgjet dhe nata nga-dale. / Gjumash ti shëkó nëpër ëndër / Pulitjen e yjve mi male – / Enigmën e yjve mi male…
N’ atë rrahe t’dekne mbrenda vorrit t’errshem / Tash pluhun jé. Ata dy sy t’ janë errun, // T’janë sosun fjalët e ambla e plot urti, / E ai zâ t’asht kputë, i cilli bite m’zemer / Si kumbë liret t’tingllueshme, qi prej s’largut / Ndihet tue ra, kur dora e prekë e msueme!…
Babai im e ka pasur një jetë të mirë / ishte i ndershëm / ndihmonte njerëz të njohur dhe të panjohur / ka qenë dhe partizan / patriot (qëndroi tetë vjet në ekzil) / burrë…
O lumturi e mospasjes, / zbrazje e drojës e davaritje që nuk ndodh, / grua e imët e shndërruar në gjendje, / në lëndë pa formë, si plazma e ikshme.