NDUE UKAJ – TË MËSOHESH ME ERRËSIRËN (cikël me poezi)

NDUE UKAJ

TË MËSOHESH ME ERRËSIRËN (cikël me poezi)

URA

Ma mirë do të ishte sikur kjo hapësirë pa formë
të mos kishte urë.
Ti do të mbaje dhimbjet e tua
e unë të miat.

Sot,
ti je e heshtur, si kjo natë pa ndriçim.

Të kujtohet kur më rrëfeve historinë e braktisjes,
atë kallëzim për jetë e mote?

Po!
Ma mirë kjo hapësirë
të kishte një trëndafil me gjemba,
prej ku do të dëgjohej kënga e hutave,
sesa këtë urë që bashkon dhimbje.

Nata është e bukur dhe për dëshirën time shikoj yjet.
Ata duken si një pikturë resh të dendura.
E përqafoj shumësinë e tyre,
si këtë boshësi që më ha.

Ti prapë më josh kah qetësia e puplave.
Sot e përgjithmonë,
unë mbeta i përgjumur, me shikimin në atë horizont.

SEANCË

Mbaje lart kupën e hidhërimit dhe nisu tatëpjetës së kësaj dite,
sokakët e së cilës janë mbushë me të marrë.

Të kujtohet Sokrati me shkopin e tij,
si rrinte në një kënd të vetmisë
dhe dëgjonte akuza pafund?
Në podiumin e mbushur nga turma,
që asnjëherë nuk di çfarë kërkon.

Pastaj ai e piu helmin,
para se t’i shqiptohej dënimi.
Në një ditë me diell dhe pamje të bukur në horizont.

Oh! Përnjëmend,
sa herë nisin seanca për të vërtetën,
askush nuk brengoset për lirinë e zogjve në qiell
dhe peshqve në det.
Sepse atdheu i tyre nuk ka liri njerëzore.

SIPËRFAQJA PA FORMË

Gjëra të pakuptimta ndodhin mes meje dhe teje.
Ushqehemi me mërzi,
na pi errësira dhe ngremë dolli për yjet që s’janë.

Stolitë i heqim nga muret dhe në to varim gotën e ithtë,
si pikturat e harruara të fatit tonë.
Pastaj lexojmë një vistër lajmesh për kohët e thyera si shtiza,
në sipërfaqen pa formë të kësaj fushëbeteje absurde,
ku prapa mbetet tymi dhe një arenë pasigurie.

Mes meje dhe teje është një humnerë,
ku veç zogjtë kalojnë të lirë.

Ah! Sa herë e theva pikëllimin,
si këtë shtizë që e mbajta gjatë në duar,
kur notoja pas zjarrit tënd!

Përsëri shikoj matanë humnerës.
Një pemë e bukur; më tërheqin frutat e saj.
Përdëllehem para se të marr frymë thellë.
Megjithatë nuk dua të besoj në folenë e gjarprit.
Jo!
Ai nuk është aty, as helmi i tij.

Pastaj ti e sheh: dielli bëhet pikë e vogël në horizont,
ndërsa hëna shfaqet me sytë e mëdhenj,
në këtë mesnatë kur s’e di a duhemi apo urrehemi.

TË MËSOHESH ME ERRËSIRËN

Në fund të ditës, dielli mbështillet me një pallto të mëndafshtë,
dhe fillon stina e errësirës. Njerëzit e hutuar shpejt përshtaten me natën,
dhe në heshtje fillojnë të mësojnë alfabetin e saj.

Si fëmijë kam mësuar se drita shkëlqen në errësirë,
dhe errësira nuk mund ta pushtojë atë.
Por me kohë gjërat ndryshuan.

Albert Kamy i mërzitur shkruante:
“Njeriu më në fund mësohet me çdo gjë.”.
Por shumë para se ta lexoja këtë
isha mësuar me gjëra të pazakonta dhe lirinë e trazuar,
me orë të gjata policore dhe lajme të këqija.

Si fëmijë i llastuar, para një mësueseje plot dantella,
mësoja për fenomene fizike, por gjithmonë më kanë joshë ato të shpirtit.
Për shembull, një ditë – sa një jetë, kur një njeri mbyllet në dhomën plot vetmi,
dhe i ndrynë kujtime në arkën e tij plot sekrete.

Shpesh jam bërë arkeolog shpirti dhe kam gjurmuar stinët e lumturisë
dhe në universin e pyetjeve dhe pikëpyetjeve pafund,
kam lexuar librin tim, atë biblën e jetës që e shkruaja përditë.

Rrëfimet për kohët e djeshme, të largëta dhe të mjegullta si mistere universi.

Edhe tani mes rreshtave kujtoj gjërat e bukura dhe nuk joshem nga errësira,
por e shoh se ajo peshon si gur i zi në qepallat e syve të tokës,
aty ku kryqëzohen përmasat e dhimbjes,
si ditën kur terri i trishtimit hyn papritur në sytë e tu,
siç hyn i paftuari me maskë në dhomën e vetmisë.
Kur ka terr dhe vetmi, yjet janë larg në qiellin e pafundësive,
aq larg sa këmbët e molepsura nuk arrijnë të shkojnë.

Si fëmijë, shpjegimet për tokën dhe për njeriun,
i kuptoja sipas kronologjisë së lumturisë dhe diagramin e mbaja lart:
Sot është mirë dhe nesër do të jetë edhe më mirë.

Por me kohë e kuptova se dielli bën rrugën e tij qarkore
dhe kthehet rishtas në mëngjes, i pispillosur, i krehur dhe plot energji,
por nuk ngroh njësoj për të mirët dhe të këqijtë, siç mësojnë shkrimet biblike.
Ai i ngroh më mirë ata që e mësojnë alfabetin e natës.
Ah, ç’më bëre, zotëri Kamy: “Njeriu më në fund mësohet me çdo gjë!”

Po si të mësohem unë me errësirën?

(Poezia u shkëput nga libri i ri me poezi, që do të botohet së shpejti.) 

UTOPIA

Çdo gjë është ndryshe. Në horizont dielli copëzohet;
Copëzat ngulen në zemrën e tokës si shigjeta triumfuese.

Ngjyrat s’i dallojmë nëpër erën që frushkullon kujtesën.
Poezi s’lexojmë në universin e marrëzive,
ku marrëdhëniet mes territ dhe dritës
shfaqen si marrëdhëniet mes murit dhe mendimit.

Prapë luhet loja e çuditshme, njësoj si dikur.
Zogjtë bien përtokë, si atë kohë kur u shkrua Ferri.
O Zot! Seç ka ndërruar çdo gjë,
në kohën kur gardhi i vogël errëson sytë e mëdhenj.

Hëna gjen rrugë nëpër duart e mpira, që rrinë si shtiza drejt qiellit
e dielli shkrihet si qiri nëpër sytë e lodhur të tokës;
në sytë që s’shohin gjë në qiellin blu veç një reje t’vogël;
një re që errëson shumë.

Shikimi im përdridhet në hapësirë,
si përdridhet era dhe krijon ortekët e saj.
Pastaj shfaqen fytyra.
Në një natë, kur çdo gjë është ndryshe,
brenda së cilës kufijtë janë n’kokën tënde,
aty ku këmbët e tua ecin nëpër iluzione,
aty ku këmbët e tua rrëshqasin nëpër iluzione.

Në vetmi i shtrydh ëndrrat e këqija,
për kohën që s’është,
për kohën që s’ishte.
për kohën që s’vjen.
për kohën që ikën me erën.

Çdo gjë është ndryshe. Në horizont dielli copëzohet;
copëzat ngulen në zemrën e tokës si shigjeta triumfuese.

Utopia n’betejë me realitetin
ia ha ëndrrat
e struktura n’këndin e fshehtësisë.

SHKËLQIM I VAGULLT

Atë ditë…
Çdo gjë shkëlqente para këmbëve tona,
kur ti më afrove dorën e paqes.

Përnjëmend vetëm ti e di fshehtësinë e valëve gazmore,
atyre ndjenjave, që heshtën si notat në pentagram.

Si mbahet jeta në këmbë
kur ta kthen shpinën barka jote
dhe e sheh si është nisur drejt shkëmbinjve.

Oh! Përnjëmend duhet të ngrihem mbi fishkëllimat e fatit
dhe të dirigjoj melodinë e zogjve.

Barka ime është kthyer, kur të gjithë e shtynin në stuhi.

MBRETËRIA E DREJTËSISË

Harku pa formë i një pike loti noton në qiell
Dhe u ngjan reve që grumbullohen mbi koka tona.
E sheh: ne jemi të barabartë në mesin e të pabarabartëve.

Ëndërrojmë drejtësinë e zogjve dhe mbyllemi nëpër konferenca të gjata.
Mbi to lexojmë drafte shterpe
Dhe nga “lehtësia e padurueshme e të qenit”
Ikim në ekzistencën e thjeshtë të episodeve të përsëritura.

Të tjerët veprojnë mbi ne
Më shumë se ne mbi dëshirat tona – m’tha gruaja
Dhe u zhduk në errësirë
Bashkë me fërfëllimën e fustanit të saj magjik.

E ti më thuaj nëse vërtet ekzistojnë hartat e drejtësisë
Apo janë shpikje imagjinare e poetëve?

TYM

Është mëngjes.
Lajmet e mira nuk vijnë si melodia e zogjve:
Na ishte njëherë pranvera, shpresa
Dhe ideja se liria është mungesë e robërisë.

Tani ka tym e gaz
E pranvera i ngjan vjeshtës.

Mbi kokat tona valëvit pikëllimi
Ky flamur morti që si një kortezh trishtimi
Bredh nga dora në dorë.

Lajmet e mira nuk u ngjajnë ëndrrave.
Shkruhen tuneleve ku mungon drita
Aty ku terri shtrin pushtetshëm fuqinë
Mbi rojet e fatit
Ata njerëz që luajnë në teatrin e demokracisë.

Qyteti fle i trazuar
Zgjohet i trazuar
Qan e qesh i trazuar.

Kafet janë mbushë më fantazma
Dhe kukurisje lajmesh që mbllaçiten keq.

Ka tym dhe një flamur pikëllimi
Që është shtri si shall dhimbjesh
Në qafën e rënduar të një populli
Që kërkon të pëlcasë nga trishtimi.

E unë mora me vete një thes ëndrra
Dhe dola rrugëve pa shpresa.
Pashë njerëz të shndërruar në hije
Dhe një pallat të vetmisë me rekuizita trishtuese
Me mbishkrimin:
“Liria është mashtrim i madh.”

Rrugës shkelmova gurë të hedhur pikëllimi.
“Sa shumë marrëzi mban qyteti im mbi supe”
Më tha vajza me shallin e bukur rreth qafës saj të ambël.
Dhe një çantë të zezë trishtimi që e mbante me vete

MESDITË PRANVERE

Pas këtij dimri të acartë,
kjo ditë ka nevojë për qartësi.

Vitet tona janë shpuar tej për tej nga kjo re pikëllimi,
që sodit mbi pranverën tonë tash e sa mote.

E sheh: unë e hodha pallton e palarë
dhe gradualisht i afrohem diellit.

E matanë kësaj stine,
ata flasin për pamjaftueshmërinë e sendeve
dhe një ditë që zgjat sa një jetë. Pas këtij dimri të acartë,
pa dyshim,
kjo ditë ka nevojë për frymëmarrje dhe shumë kthjelltësi.

---

Dy fjalë për autorin

Ndue (Tomë) Ukaj lindi në vitin 1977 në Stubëll të Epërme të komunës së Vitisë.

Vepra letrare

Diskursi biblik në letërsinë shqipe”- studim, AIKD, 2004, Prishtinë.

“Ujëvarat e metaforave”, poezi, Botimet M&B, 2008 Tiranë.

“Ithaca of the word “, poezi, përkthyer nga Peter Tase dhe botuar në Shtetet e Bashkuara, nga botimet Lulu Enterprises.

“Godo nuk vjen”, poezi në shqip, anglisht dhe spanjisht, me përkthim të Peter Tases dhe të botuar në Lulu Enterprises.

“Arka e shpëtimit”, poezi, “Drita”, 2012, Prishtinë.

“Gjithmonë diçka mungon”, poezi, OM, 2017, Prishtinë.

“Krijimi i dashurisë”, përzgjedhje poetike, botuar nga Festivali Ndërkombëtar ‘Ditët e Naimit, 2017, Tetovë,

“Ismail Kadare: Kryqëzime letrare dhe kulturore”, Onufri, 2019

Është i përfshirë në disa antologji të poezisë shqipe dhe të huaja.

Poezia e tij është përkthyer në anglisht, rumanisht, spanjisht, italisht, suedisht, finlandisht, turqisht, kinezisht.

Në vitin 2010, me librin “Godo nuk vjen ” Ukaj ka fituar Çmimin “Azem Shkreli” për librin më të mirë në poezi, çmim ky që jepet nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sporteve e Republikës së Kosovës.

Në Festivalin Ndërkombëtar te Poezisë, “Ditët e Naimit”, më 2010, ka fituar çmimin për poezinë më të mirë.

Revista letrare The International Poetry Transation And Research Centre, që botohet në Kinë, më 2014, e ka vlerësuar Ukajn një nga poetët më të mirë të botuar në vitin 2013 në këtë revistë.

Në vitin 2016 është nderuar me çmimin “Creativity prize” nga Naji Naaman’s Literary Prizes 2016.